Τι θα συμβούλευαν οι πολιτικές ηγεσίες το Σίσυφο; Ο μύθος είναι γνωστός, δεν υπάρχει φοβερότερο μαρτύριο απ’ την ανώφελη θυσία. Έτσι και η Ελλάδα, ένα χρόνο από το Μνημόνιο, και πάλι από την αρχή. Δυστυχώς, ούτε τώρα, δεν έχει κατανοηθεί ότι το χρέος της Ελλάδας δεν είναι βιώσιμο. Κι όμως έχει επισημανθεί, ότι για να μειώσει η Ελλάδα το χρέος της στο ανώτατο επιτρεπτό όριο της ΟΝΕ, θα έπρεπε το πρωτογενές πλεόνασμα να είναι επί είκοσι χρόνια τόσο υψηλό, όσο δεν έχει πετύχει ποτέ, καμιά χώρα του ΟΟΣΑ. Ακόμη και η μείωση του χρέους στο επίπεδο του 100% του ΑΕΠ, ώστε να είναι δυνατή η εξυπηρέτησή του χωρίς νέο δανεισμό, θα προϋπέθετε ένα απραγματοποίητο επίπεδο ετησίων πλεονασμάτων. Ήταν γνωστό επομένως ότι η Ελλάδα δεν θα ήταν σε θέση να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει και ότι η στρατηγική της συνέχισης του δανεισμού χωρίς μία σημαντική μείωση του χρέους δεν μπορούσε να είναι βιώσιμη.
Ακόμη και αν η κυβέρνηση έσπευδε με πλήρη συναίνεση όλων των κομμάτων να εφαρμόσει όσα εντέλλονται διαδοχικά μνημόνια, προϋπόθεση θα ήταν να μην προκύψουν οικονομικές αναταραχές, νομισματικές κρίσεις, ανατιμήσεις του πετρελαίου, κλπ. τα επόμενα 15 χρόνια. Οι αναταραχές αυτές θα απορυθμίσουν το μηχανισμό τακτοποίησης του χρέους, όσες θυσίες κι αν έχουμε υποβληθεί. Χρειάζεται επομένως λύση που δεν θα ακυρωθεί εύκολα από τις απρόβλεπτες διεθνείς εξελίξεις. Ποια είναι αυτή; Η αναδιάρθρωση του χρέους τώρα αμέσως. Γιατί; Διότι με την πάροδο του χρόνου το χρέος προς τους ιδιώτες οφειλέτες (κυρίως τις τράπεζες εσωτερικού και εξωτερικού) μετατρέπεται σε χρέος προς την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ και δεν μπορεί να αναδιαρθρωθεί, λόγω ιδιαιτέρων εγγυήσεων. Όσο λοιπόν καθυστερεί η αναδιάρθρωση τόσο αυξάνεται το ποσοστό του χρέους που θα εξαιρείται αναγκαστικά από την αναδιάρθρωση. Θα υπάρξει αναδιάρθρωση τότε που το χρηματοπιστωτικό δίκτυο θα έχει στεγανοποιήσει όλα τα ενδεχόμενα να επηρεαστεί από την ελληνική κρίση και θα έχει εξασφαλίσει πλήρως τα συμφέροντά του. Στο μεταξύ το ελληνικό μέλλον θα έχει υποθηκευτεί σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο από τα πιο απαισιόδοξα σενάρια. Οι θυσίες θα έχουν γίνει επί ματαίω. Η Ελλάδα έχει μπει σε μια διαδικασία που η μια δυσάρεστη πρόβλεψη τροφοδοτεί την άλλη, χωρίς δυνατότητα εξόδου από τον φαύλο κύκλο.
Όλα αυτά δεν είναι άγνωστα. Έχουν κατατεθεί δημόσια από τον κ. Κ. Σημίτη, του οποίου γνώση και εμπειρία δύσκολα μπορούν να αμφισβητηθούν. Ούτε η κυβέρνηση, ούτε τα αντιπολιτευόμενα κόμματα τις συζήτησαν, προτάσσοντας, με όψιμη ευαισθησία την υπόθεση των ασφαλιστικών ταμείων στο ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης, κάτι που θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο ειδικής διαπραγμάτευσης. Οι τράπεζες είναι που αντιδρούν και για ευνόητους λόγους. Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που φτάσαμε εδώ. Πώς θα βγάλουν επομένως οι πολιτικές ηγεσίες τη χώρα από την κρίση αν δεν δείξουν τόλμη να διαπραγματευτούν σθεναρά και προγραμματικά μια αναδιάρθρωση τώρα; Το όποιο κόστος από τη συνεχιζόμενη αβελτηρία θα είναι πολύ μεγαλύτερο και θα πληρωθεί και από την κοινωνία, αλλά και από την δημοκρατία.
Ας έχουμε συνείδηση ότι η κρίση έβαλε, όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά την Ευρώπη, σε μια πορεία χωρίς επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση. Η Ελλάδα, είναι μια από τις πρώτες χώρες που υπέκυψαν στην μεγάλη οικονομική κρίση που ήρθε μετά από είκοσι χρόνια παγκοσμιοποίησης. Ζήσαμε την πλημμυρίδα της, ζούμε την άμπωτη. Βιώσαμε την ευημερία, τώρα εισήλθαμε στη λιτότητα. Στην πλημμυρίδα η Δύση είδε την επέκταση των αγορών της, τώρα βλέπει την Ανατολή και τις αναδυόμενες χώρες να αναδεικνύονται δεινοί ανταγωνιστές στις δικές της αγορές. Στην πλημμυρίδα είδαμε τη μεγάλη επανάσταση της πληροφορίας. Τώρα αντιλαμβανόμαστε ότι παράγει πλούτο αλλά όχι απασχόληση. Τα μεγάλα δημογραφικά πλεονάσματα του πλανήτη δεν βρίσκουν τρόπο να εισέλθουν στην παραγωγή, και όταν μικρό σχετικά τους μέρος μετακινείται μέσα από τα κανάλια της παράνομης μετανάστευσης αποδεικνύεται μεγάλο πρόβλημα, όπως στην Ελλάδα. Η ευημερία στηρίχτηκε στο δανεισμό και στη μεγέθυνση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και τα δυο έγιναν βρόγχος σήμερα. Οι συνθήκες ανταγωνισμού κατέληξαν σε κοινωνικό dumping και το αποτέλεσμα είναι η καθημερινή κατεδάφιση του ευρωπαϊκού μεταπολεμικού κοινωνικού συμβολαίου. Όλες οι κρίσεις χρέους και οι συνακόλουθες ρυθμίσεις στην Ευρώπη, δείχνουν τα ασφυκτικά στενά περιθώρια της οικονομίας της. Έχει πληθυσμό γερασμένο, εξαρτημένο από συντάξεις και περίθαλψη. Οι αμοιβές εργασίας, οι κοινωνικές κατακτήσεις και το βιοτικό επίπεδο ζωής των Ευρωπαίων θα αναγκαστούν να χαμηλώσουν δραματικά προκειμένου να συναντηθούν με το βιοτικό επίπεδο των ηλικιακά νεότερων πληθυσμών των αναδυομένων οικονομιών, όπου δεν υπάρχει δημοκρατία, κοινωνικό κράτος και το ελάχιστο όριο της διαβίωσης είναι πολύ χαμηλό. Αυτό είναι το μεγάλο κάδρο, μέσα στο οποίο πρέπει να τοποθετήσουμε το ελληνικό πρόβλημα με τα υπαρκτά, αναμφίβολα, διαρθρωτικά του προβλήματα. Δυστυχώς οι πολιτικές ηγεσίες έχουν πολύ στενή οπτική και λίγη αυτοπεποίθηση για να δουν ευρύτερα και με προοπτική χρόνου.
Το Βήμα, 29.5.2011
Antonis Liakos 