Antonis Liakos

 Για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας

Οι διαστάσεις της κρίσης και οι σημασίες τους

 

Α’ Κύκλος,  Άνοιξη 2012

Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, 7-9 μμ

(Ακαδημίας 50, Αθήνα)

 

Τρίτη 27/3 Εισαγωγή: Ποια είναι τα ιστορικά συμφραζόμενα της κρίσης;

Εισηγητής: Αντώνης Λιάκος, Ιστορικός, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Συντονιστής: Νικόλας Βουλέλης, Δημοσιογράφος ΑΠΕ

Η εισήγηση και η συζήτηση εδώ:

Τρίτη 3/4  H ατελέσφορη διαχείριση της ελληνικής κρίσης 

Εισηγητής: Γιώργος Σταθάκης, Οικονομολόγος, Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Κρήτης

Συντονιστής: Δημήτρης Τρίμης, Πρόεδρος ΕΣΗΕΑ

(*Το σεμινάριο αυτό θα διεξαχθεί στο Αμφιθέατρο Παπαρρηγοπούλου, Νομική Σχολή)

M.Τρίτη 10/4 Οι γιατροί του πολιτισμού.  Οι φιλοσοφικές αφηγήσεις της ευρωπαϊκής κρίσης  

Εισηγητής: Γιώργος Ξηροπαΐδης, Καθηγητής Φιλοσοφίας, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών

Συντονιστής:  Αναστάσης Βιστωνίτης, Συγγρ.-Δημοσιογράφος, Το Βήμα

 

Τρίτη 25/4 Οι πολιτικές πηγές της κρίσης χρέους

Εισηγητής: Γεράσιμος Μοσχονάς, Πολιτικός Επιστήμονας, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Συντονιστής: Τάσος Παππάς, Δημοσιογράφος,  Ελευθεροτυπία – 9,84

Τρίτη 8/5  Η έννοια του Λαϊκισμού και οι χρήσεις της   

Εισηγητής: Γρηγόρης Ανανιάδης, Πολιτικός Επιστήμονας, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Συντονίστρια:   Άντα Ψαρρά, Δημοσιογράφος, Ομάδα του Ιού

Τρίτη 15/5 Ελληνική κρίση και Ευρώπη

Εισηγητής: Σωτήρης Βαλντέν,  Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών

Συντονίστρια: Μαριλένα Κατσίμη, Δημοσιογράφος, ΕΡΤ

Τρίτη 22/5  Η κρίση ως «κατάσταση έκτακτης ανάγκης»: Κριτικές και αντιστάσεις

Εισηγήτρια: Αθηνά Αθανασίου, Κοινωνική ανθρωπολόγος, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Συντονίστρια:  Μικέλα Χαρτουλάρη, Δημοσιογράφος, Τα Νέα

 

Τρίτη 29/5 Η οικονομική κρίση ως «κρίση του υποκειμένου»: Ψυχοκοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις

Εισηγητής: Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας, ΑΠΘ

Συντονιστής:   Νίκος Ξυδάκης, Δημοσιογράφος,  Καθημερινή

 

Τρίτη 5/6  Η ελληνική κοινωνία μπροστά στην κρίση

Εισηγητής: Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Καθηγητής Κοινωνιολογίας,  Πανεπιστήμιο Αθηνών

Συντονίστρια:   Εριφύλη   Μαρωνίτη, Δημοσιογράφος, Mega

Σκεπτικό

Η σειρά αυτών των σεμιναρίων έχει σκοπό να δημιουργήσει ένα ανοιχτό φόρουμ συζήτησης και ήρεμου στοχασμού πάνω στην κρίση. Τον τελευταίο καιρό η έννοια της κρίσης στον ευρύτερο δημόσιο διάλογο χρησιμοποιείται για να συγκροτηθεί ένα αφήγημα, ένα πλαίσιο ερμηνειών, το οποίο παρουσιάζει τις καταστροφικές  πολιτικές που επιβάλλονται ως τη μόνη ρεαλιστική πρόταση εξόδου, ως τη μοναδική δυνατότητα. Η δημόσια συζήτηση διεξάγεται υπό το πνεύμα πανικού, καταγγελιών, εκβιαστικών διλημμάτων, δημαγωγίας, εκμετάλλευσης της άγνοιας. Η υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας προϋποθέτει την αποτοξίνωση από την ατμόσφαιρα αυτή, την εξερεύνηση της κρίσης ως ενός κατακλυσμικού ιστορικού γεγονότος της εποχής μας στο οποίο πολλές από τις βεβαιότητες της προηγούμενης εποχής έχουν ανατραπεί. Εάν δεν γνωρίζουμε τι είναι η κρίση στο σύνολό της ώστε να μπορούμε να την ελέγξουμε, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανοίξουμε ρωγμές σε αυτό το γνωσιακό σκοτεινό αντικείμενο  και να χαράξουμε διαδρομές κατανόησης του. Η υπεράσπιση των βασικών αξιών της νεωτερικότητας, όπως της κοινωνικής αλληλεγγύης με σεβασμό της διαφοράς,  της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας απαιτούν μεγάλες αναπροσαρμογές στη σκέψη μας, ευρείς ορίζοντες και διανοητική τόλμη. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση της εποχής μας, και με αυτήν, εκόντες-άκοντες, πρέπει να αναμετρηθούμε.

Στα σεμινάρια αυτά, οι εισηγητές, ιστορικοί, φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, οικονομολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες και κοινωνικοί ανθρωπολόγοι, θα προσπαθήσουν να δουν την κρίση πολύπλευρα, με τα εργαλεία και την διανοητική πειθαρχία του επιστημονικού χώρου που καλλιεργούν, επιδιώκοντας τη συζήτηση με ένα ευρύτερο κοινό. Τα σεμινάρια θα διεξάγονται κάθε Τρίτη, θα διαρκούν ένα δίωρο, θα αποτελούνται από εισηγήσεις 45΄ και συζήτηση  που θα συντονίζεται από έμπειρους και καταξιωμένους δημοσιογράφους. Τα εννέα κρίση-μα σεμινάρια της Άνοιξης του 2012 αποτελούν την πρώτη σειρά σεμιναρίων. Θα ακολουθήσει δεύτερη το Φθινόπωρο-Χειμώνα του 2012 και τρίτη την Άνοιξη του 2013.

E-mail επικοινωνίας: koindim@gmail.com

Στην ωραία ταινία Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο, που παίζεται ακόμη στους κινηματογράφους, ο πρωταγωνιστής – συνδικαλιστής εργάτης σε ναυπηγείο στη Μασσαλία- καθώς απολύεται, βάζοντας και τον εαυτό του στην κληρωτίδα όσων είχε συμφωνήσει το συνδικάτο με την εργοδοσία να απολύσει, ξηλώνει απ΄ το αρμάρι του και παίρνει μαζί με τα πράγματά του, μια φωτογραφία:  Τον  Ζαν Ζωρές, το σύμβολο του γαλλικού σοσιαλισμού, να μιλά στο πλήθος. Η σκηνή φέρνει κάτι από το τέλος της σοσιαλδημοκρατίας, εκείνης που ταυτίστηκε με τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις  και το κοινωνικό συμβόλαιο, για να καταλήξει να διαχειρίζεται τις απολύσεις. Η σοσιαλδημοκρατία που αμάρτησε για το παιδί της, αλλά δεν το έσωσε.

Ο μεσήλικας πρωταγωνιστής θα ληστευτεί μετά από λίγο, από   νεαρό, επίσης   απολυμένο από τα ίδια ναυπηγεία, για τον οποίο –και για τη γενιά του-  δεν ίσχυαν πλέον οι ίδιοι εργασιακοί και ασφαλιστικοί όροι, τα ίδια «προνόμια» θα έλεγαν κάποιοι.    Οι σκηνές θα μπορούσαν να εκτυλιχθούν και στην Ελλάδα, με την διαφορά ότι εδώ οι φωστήρες των μεταρρυθμίσεων, συνήθως πανεπιστημιακοί που θα τους βρεις ευκολότερα στα κυβερνητικά γραφεία παρά στις αίθουσες διδασκαλίας και στα σπουδαστήρια, θα μιλούσαν για   προνομιούχα ρετιρέ και συντεχνίες που ενισχύουν την κοινωνική αδικία σε βάρος των άλλων εργατών.

Αποτοξινωθείτε από το λόγο τους πηγαίνοντας να δείτε την ταινία.    Ακουμπήστε μέσω της τέχνης μια εμπειρία την οποία τη ζείτε καθημερινά αλλά δεν εκφράζεται στο δημόσιο λόγο. Μπορεί και σεις να την προσπερνάτε. Το φίλμ είναι ένα μελαγχολικό σχόλιο πάνω στο τέλος ενός κόσμου, αυτού του μεταπολεμικού, που θεμελιώθηκε πάνω σε τρεις αρχές: την οικονομική ανάπτυξη, τη δημοκρατία, το κράτος πρόνοιας. Λειτούργησαν πουθενά ιδεοτυπικά; Όχι. Εδώ μάλιστα χειρότερα. Αλλά αυτός δεν είναι λόγος να πετάξουμε το μωρό μαζί με τ’ απόνερα.  

Η σοσιαλδημοκρατία λοιπόν, βρέθηκε σε άμυνα στη δεκαετία του ’90. Οι πολιτικές της, κευνσιανισμός και κράτος πρόνοιας,   φαίνονταν πλέον αντιαναπτυξιακές και χωρίς απόδοση μπροστά στη λαίλαπα των αγορών, της παγκοσμιοποίησης, της νέας χρηματοπιστωτικής επέκτασης, του νεοφιλελευθερισμού. Ο κίνδυνος να σπρωχτεί στο περιθώριο την οδήγησε στο να υιοθετήσει την πολιτική των αντιπάλων της, μερικές φορές προσπαθώντας να την προσαρμόσει, μερικές υπερακοντίζοντάς  την. Ενας-ένας καταρρίφθηκαν οι πύργοι της. Η καταγγελία της γραφειοκρατίας συμπαρέσυρε την έννοια και τις αντιλήψεις για το ρόλο του κράτους, τη συλλογικότητα, την έννοια δημόσιο αγαθό· η καταγγελία της διαφθοράς την οποιαδήποτε ανάμειξη της πολιτικής στην οικονομία, εκτός βέβαια από την στήριξή της· η καταγγελία της τεμπελιάς απονομιμοποιησε το κράτος πρόνοιας και την εργατική νομοθεσία· η αποκήρυξη των συντεχνιών κατέληξε σε πλήρη απαξίωση του συνδικαλισμού και των συλλογικών συμφωνιών. Κι όλα αυτά με μια λαϊκιστική ρητορική υπέρ των απόκληρων, εκείνων που το παλιό κράτος πρόνοιας δεν μπορούσε να περιλάβει.

Είκοσι χρόνια ζήσαμε μέσα σε αυτή την μεγάλη αλλαγή, στο πάρτυ της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού, ή όπως αλλιώς συμφωνήσουμε να τον ονομάσουμε.  Τώρα ήλθε η ώρα των λογαριασμών. Άλλες χώρες τιμωρούνται  επειδή δεν προσαρμόστηκαν, άλλες επειδή παρα-προσαρμόστηκαν και μερικές επειδή μισο-προσαρμόστηκαν στους νέους κανόνες του παιχνιδιού. Κάπως έτσι η καινούργια κατάσταση βάζει την σοσιαλδημοκρατία σε νέα διλήμματα.  Ακολουθώντας την πεπατημένη δεν φαίνεται να μπορεί να διαφοροποιηθεί από τα συντηρητικά κόμματα. Από την άλλη μεριά, καθώς πολλά δεξιά κόμματα διολισθαίνουν προς τον δεξιό λαϊκισμό, η σοσιαλδημοκρατία εμφανίζεται ως ο μόνος υποστηρικτής των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Αυτός είναι ένας σίγουρος τρόπος αποκοπής της από την κοινωνία. Αν σοσιαλδημοκρατία όμως σημαίνει κοινωνική μεταρρύθμιση, χρειάζονται νέες ιδέες και δημιουργικότητα για να κατανοήσουμε πως θα υπερασπίσουμε την κοινωνία και τη δημοκρατία στις νέες συνθήκες. Τι σημαίνει σήμερα κοινωνική μεταρρύθμιση είναι ένα μείζον πρόβλημα.  Το βασικό πρόβλημα.